Afgelopen donderdag 20 april zond de actualiteitenrubriek van de AVROTROS EenVandaag een reportage uit met de titel “Zorgen bij organisatoren na verbod op festival in natuurgebied: “Niet meer rendabel met alle regels’.”
Vermoedelijke aanleiding van deze reportage is de ook die dag dienende zitting (bodemprocedure) van de Rechtbank Noord-Holland over de vergunningen van het festival ‘Lente Kabinet’ in het Natura-2000 gebied ‘Het Twiske’ ten noorden van Amsterdam.
Er is een uitgebreid artikel geschreven over deze reportage, die is te lezen op de website van EenVandaag (zie link). De uitzending zelf staat hieronder.
De situatie in Het Twiske is vrijwel hetzelfde als bij de meerdaagse muziekfestivals in de Groene Ster. Het gebied vertoont ook vele overeenkomsten. Zo gaat het ook hier om een conflict tussen wettelijk beschermde natuurwaarden versus het belang van muziekfestivals. Volgens één van de woordvoerders van festivalorganisatoren zouden festivals zelfs gezien moeten worden als van groot belang voor de volksgezondheid. Hij illustreert dit met de suggestie dat muziekfestivals jongeren zouden kunnen helpen die last hebben van zelfmoordgedachten. Een muziekfestival zou voor hen een uitlaatklep kunnen zijn.
Een andere organisator vindt dat een muziekfestival de wereld een beetje beter maakt. En weer een ander stelt dat de natuur en omgeving van de locatie waar het festival is gehouden en daarna opgeruimd, er zelfs beter van is geworden.
Allemaal nobele motieven, maar of dit werkelijk zo is? Uiteraard hoor je ze niet over hun commerciële beweegredenen. Bekend is dat het afgelopen decennium de evenementenbranche ‘booming business’ is, waarbij Nederland al vóór de corona pandemie wereldkampioen ‘festival vieren’ was (bron: Volkskrant, 30 mei 2019).
De EenVandaag reportage geeft een aardig overzicht van de grotere meerdaagse muziekfestivals (7000+ bezoekers), gehouden in of nabij natuurgebieden, die op die locaties inmiddels zijn gestopt of waarvan de toekomst onzeker is geworden. Voorbeelden zijn:
- Woo Hah festival, Hilvarenbeek
- Decibel festival, Hilvarenbeek
- Welcome to the Future, Landsmeer/Oostzaan
- Het Lente Kabinet, Landsmeer/Oostzaan
- Welcome to the Village, Leeuwarden
- Psy-Fi, Leeuwarden
- Promised Land Festival, Leeuwarden
- Eilân festival, Terschelling
De branchevereniging voor evenementen pleit voor heldere en duidelijke regelgeving wat wel en niet mag in of in de nabijheid van natuurgebieden zodat wordt voorkomen “…dat niet door een individuele tegenstander of probleem er een situatie ontstaat die het bestaan [red. doorgang festival] van dat jaar onderuit trapt. “.
Een volkomen begrijpelijk standpunt. Echter, voor een heldere en duidelijke regelgeving moet je bij lokale (gemeente) of regionale (provincie) overheden zijn. Een heel door de belastingbetaler gefinancierd ambtelijk contingent aan vergunningverleners, juristen, omgevingsdeskundigen en evenementencoördinatoren staat ter beschikking om dit alles in goede banen te leiden. Helaas zit daar echter vaak ook het probleem. Er dient zich namelijk nog een derde belang aan: het belang van degene die de belangenafweging moet maken, lees: de gemeente (met in het kielzog de provincie).
Dat derde belang heeft vooral te maken met reputaties (aanzien en aantrekkelijkheid van de stad of het dorp) en de veronderstelde effecten op de lokale economie. Dát belang ligt eerder in het verlengde van de belangen van evenementen dan die van de natuur. Bij vergunningstrajecten van grootschalige evenementen zie je dan ook vaak de reflex bij gemeentes (en ook provincies) dat de belangen van natuurwaarden, omgeving en omwonenden, anders dan die van evenementen, tot het uiterste worden uitgekleed en soms zelfs nóg verder. Deze ‘scheve’ belangenafweging (ten faveure van evenementen) wreekt zich dan ook bij de (juridische) toetsing van natuurregels (zowel nationaal als Europees) en andere ruimtelijke aspecten.
De terechte behoefte van de evenementenbranche aan duidelijkheid kan door een gemeente al in een vroeg en tijdig stadium worden geboden. Zij heeft als geen ander daarvoor de kennis, kunde, mogelijkheden en ambtelijke capaciteit in huis. Daar mag althans van worden uitgegaan. Het vereist van deze ‘belangenafweger’ wel een andere, en wel vooral evenwichtiger en afstandelijker, opstelling. Maar of een dergelijke onafhankelijke afweging dan ten faveure van de evenementenbranche zal uitpakken is nog maar helemaal de vraag. Wij denken van niet; en daar zit dan ook het dilemma.
Die regels (zie titel van de EenVandaag reportage) veranderen nu eenmaal niet en bij het opzoeken (lees: oprekken) van de grenzen en kaders van die regels behoort een gemeente of provincie daar niet overheen te gaan. Hoe verleidelijk dat in eerste instantie ook mag lijken. Er worden namelijk grote risico’s gelopen. Dat geldt voor zowel de gemeente (reputatie, aanzien, betrouwbaarheid) als voor een festivalorganisatie (financieel). Iets dat al meerdere keren is gebleken.
Het kiezen voor een evenementenlocatie in of nabij (beschermde) natuurgebieden is dus een nogal risicovolle aangelegenheid voor organisatoren van grootschalige meerdaagse muziekfestivals. Het is niet voor niets dat een groot aantal evenementen inmiddels al eieren voor hun geld heeft gekozen door evenementlocaties elders te gaan zoeken. En die locaties zijn er!
De grote jongens in de branche (PinkPop, Lowlands, Festival aan de Zee etc.) hebben dat al jaren geleden slimmer aangepakt. Misschien een idee?