Het was een bewogen week voor festivals en de Groene Ster en dat had twee redenen.

Festivalverbod tot 1 september 2020

Allereerst heeft de regering dinsdag 21 april gevolg gegeven aan het verzoek van de evenementensector zelf (bij monde van de directeur van de grootste Nederlandse festivalorganisator MOJO, in een interview met BNR Business Nieuws Radio op 9 april 2020) om tot 1 september 2020 alle grootschalige evenementen te verbieden. Dat betekent een rustig jaar in de Groene Ster.

Advies van de Commissie Milieu Effect Rapportage (MER)

Door alle nieuws rond het festivalverbod is de tweede reden wat ondergesneeuwd geraakt. In een klein stukje in de Leeuwarder Courant van 22 april hebben we kunnen lezen dat het college van Leeuwarden “hoopte het nieuwe bestemmingsplan vóór de komende zomer vast te stellen, maar inmiddels is duidelijk dat dit niet lukt voor komend najaar”.

Helaas heeft de journalist van de LC niet doorgevraagd naar de reden waarom het college plotseling tot dit inzicht is gekomen. Maar gelukkig wist een oplettend lid van onze achterban het verband te leggen: die reden was het uitkomen van het advies van de Commissie M.E.R.

Zoals we al eerder in een nieuwsbrief en op de site hadden besproken heeft de gemeente een vrijwillig advies gevraagd van de Commissie MER over de rapportage die moet worden opgesteld als onderdeel van de wijziging van het bestemmingsplan. Dat advies heeft de Commissie MER op 23 april uitgebracht. Het volledige advies leest u hier.

Wij geven een korte samenvatting van het advies. De gemeente moet:

• Realistische alternatieven voor de locatie Groene Ster onderzoeken en opnemen in de motivering (dus andere locaties in de gemeente zoeken en dan een afweging maken).
• Inzichtelijk maken of de hinder (voor mens en natuur) op die andere locaties minder is.
• Alternatieve inrichtingen (voor o.a. podia) op die locaties beschrijven.
• De bestaande toestand van het milieu en de verwachte ontwikkelingen in die studiegebieden beschrijven.
• Een beschrijving, met name ook cijfermatig, maken voor de effecten op het milieu.
• De toename van stikstof en geluid op het Natura 2000-gebied Groote Wielen en het Natuur Netwerk Nederland, waartoe het grootste deel van de Groene Ster behoort, moet beter worden beschreven.
• Er moet een goede passende beoordeling worden gemaakt van de effecten op de natuur. (lees: wat er nu ligt is zwaar onvoldoende).
• Niet alleen het effect van geluid van festivals in de Groene Ster moet worden onderzocht, maar ook het effect van cumulatie met andere geluidsbronnen (wegverkeer, railverkeer, vliegverkeer).
• Het verkeer en parkeren beter in kaart brengen.
• De effecten van de festivals op gezondheid, klimaat en duurzaamheid moeten ook worden beoordeeld.

Iemand die je vrijwillig om advies hebt gevraagd vertelt je natuurlijk niet recht in het gezicht dat je broddelwerk hebt aangeleverd. Maar in essentie is dat wel wat de Commissie MER op een hele beleefde manier in tien pagina’s aan het college van Leeuwarden vertelt:

• De aangeleverde Nota Reikwijdte en Detailniveau voldoet van geen kant.
• Er moet serieus naar alternatieven voor de Groene Ster worden gezocht.
• Er moet nog een enorme berg aan technisch en ecologisch onderzoek gebeuren.
• De uitkomsten van die onderzoeken moeten netjes worden beschreven, besproken en tegen elkaar afgewogen.
• Als de gemeente dat niet voor elkaar krijgt is het rapport MER ondeugdelijk en maakt een bestemmingsplanherziening geen schijn van kans.

Dus dat gaat nog wel een tijdje duren.

De gemeente Leeuwarden heeft zich voorgenomen om het bestemmingsplan van de Groene Ster te wijzigen. Daardoor moet het eenvoudiger worden voor organisatoren om festivals te houden in de Groene Ster. U begrijpt dat GSD daar tegen is: wij vinden dat festivals in de Groene Ster moeten worden beperkt.

Op woensdagavond 5 september is door de gemeente Leeuwarden een eerste bijeenkomst georganiseerd in het restaurant de Grote Wielen. Deze bijeenkomst werd speciaal georganiseerd voor omwonenden en andere belanghebbenden of geïnteresseerden. Daarnaast waren ook aanwezig: een deputatie van de gemeente Leeuwarden (wethouder, raadsleden en ambtenaren); het begeleidend adviesbureau Bügel Hajema dat het bestemmingsplan in opdracht van de gemeente ontwikkelt; en ten slotte enkele productiemedewerkers van de festivalorganisaties. Hier volgt een verslag van de avond. Het is vooral bedoeld voor degenen die niet aanwezig waren, maar wel geïnteresseerd zijn.

GSD moest vóór aanvang van de bijeenkomst, buiten bij de ingang van het restaurant, flyers uitdelen aan belangstellenden. Van de gemeente mocht dat onder geen beding binnen plaats vinden.

De belangstelling voor de bijeenkomst was overweldigend – en niet zonder reden. Want het voornemen van de gemeente om naast het regulier gebruik van de Groene Ster er ook nog een permanent festivalterrein van te maken, baarde vrijwel alle bezoekers aan de bijeenkomst grote zorgen.

Hoewel de avond gehouden werd in het kader van de inspraak (aldus de uitnodiging), was daarvan echter in het geheel geen sprake. Het was eerder een soort voorlichtingsavond, waarin het traject voor de realisatie van een bestemmingsplan werd uitgelegd met de daarbij behorende inspraakmogelijkheden (advies, zienswijze, beroep, e.d.).

Lees hier meer over de bestemmingsplanprocedure … 

Ook werd aangegeven hoe je het zogenaamde ‘voorontwerpbestemmingsplan’ (het stadium waarin het proces zich op dit moment bevindt) op de site ruimtelijkeplannen.nl kunt raadplegen. Veel te ingewikkeld allemaal; u kunt dit plan hier rechtstreeks vinden. Het voorontwerp – waar het volgens de uitnodiging over zou moeten gaan – werd inhoudelijk niet behandeld. Wel werden algemene voorbeelden genoemd die een dergelijk plan zou kunnen bevatten. Dat is vreemd, want het voorontwerp bevat wel degelijk vrij concrete contouren hoe festivals omgevingstechnisch binnen de Groene Ster zouden kunnen worden ingepast. 

Naast deze procedurele uiteenzetting door het ingehuurde adviesbureau Bügel Hajema deed wethouder Feitsma nog een duit in het zakje met een uitleg waarom een herziening op het bestemmingsplan in zijn ogen nou zo noodzakelijk is. Volgens hem zou die herziening voor alle partijen namelijk meer helder- en duidelijkheid creëren zodat men weet waar men aan toe is, en zou het bovendien de bureaucratische rompslomp verhinderen die de huidige manier van vergunningverlening met zich meebrengt. Naar onze mening lijkt de wijziging van het bestemmingsplan echter enkel bedoeld om voor de komende 10 jaar festivalorganisaties de zekerheid te bieden dat ze muziekfestivals in de Groene Ster kunnen organiseren zonder bang te hoeven zijn dat hun vergunning (en dus hun mogelijkheden) juridisch worden getoetst met alle risico’s voor ze van dien. Feitsma sloot af door te benadrukken dat we nu maar eens een keer naar de toekomst moesten kijken, en dat het met een herzien bestemmingsplan deze keer allemaal wél goed geregeld zou worden. Dat deze opmerking de zaal niet echt overtuigde werd wel duidelijk uit de honende geluiden die veel van de toehoorders niet meer konden onderdrukken.

Daarna was het woord aan omwonenden en reguliere gebruikers van de Groene Ster en konden er vragen worden gesteld. Een samenvatting van de reacties:

• er was algehele unanimiteit dat de huidige omvang van festivals (in tijd, ruimte, schade, bezoekersaantallen en overlast) onacceptabel is;
• dat er geen enkele medestander is voor een herziening op het huidige bestemmingsplan en dat dus het houden van (meerdaagse) festivals als afwijkend gebruik op het huidige bestemmingsplan moet worden blijven beschouwd;
• er grote onvrede is over het verloop van de afgelopen twee festivals, met name Psy-Fi;
• dat er veel voorstanders zijn voor een vertrek van Psy-Fi uit de Groene Ster;
• dat de beslaglegging van grote delen van de Groene Ster gedurende vrijwel de gehele zomervakantie, buitenproportioneel is;
• dat er gezocht moet worden naar een betere balans tussen regulier recreatief gebruik en het houden van festivals (in termen van omvang en onderlinge spreiding);
• men grote moeite heeft met muziekoverlast in de nachtelijke uren, waarbij Psy-Fi (wederom) de grootste veroorzaker is van overlast;
• dat men zich nogal verwondert over het feit dat tegen een aantal overtredingen, waaronder het negeren van belangrijke ecologische voorwaarden in de vergunningen en/of gerechtelijke uitspraken, door de gemeente niet handhavend is opgetreden en dat hiermee een vertrouwensbreuk tussen burger en overheid in de hand wordt gewerkt;
• dat men niet begrijpt dat na vier festivalseizoenen in de Groene Ster er nog steeds geen enkele vorm van routine is opgebouwd bij zowel de gemeente Leeuwarden als de festivalorganisatoren. Na zoveel jaren zou men juist toch mogen verwachten dat de vergunningverlening intussen soepel en procedureel juist verloopt (en niet als “onbehoorlijk bestuur”, zoals de rechter het gedrag van Leeuwarden typeerde) en tevens op een zodanige wijze dat omwonenden en reguliere recreanten het gevoel krijgen gehoord te worden bij het verlenen van vergunningen;
• dat er een duidelijk gebrek aan vertrouwen is dat de gemeente het in de toekomst wél goed zou kunnen regelen, coördineren en uitvoeren.

Een illustratief voorbeeld hoe vertrouwen wordt beschaamd door de gemeente is de kampeerrestrictie die gold voor Psy-Fi. Deze schreef voor dat er niet in de bosschages mocht worden gekampeerd en dat hierop diende te worden gehandhaafd (door zowel gemeente als festivalorganisatie). Deze bepaling was opgenomen als ecologisch voorschrift in de omgevingsvergunning en nog eens bekrachtigd in een gerechtelijke uitspraak. Bij deze uitspraak heeft GSD nog proberen te bedingen de toegang tot bosschages ook fysiek te verhinderen d.m.v. hekken, zeil of afzetlint (zie rechtsoverweging 8 van de uitspraak). Dit omdat het gebied te groot is om overal toezicht te houden. De rechter is hierin niet meegegaan omdat hij de gemeente voldoende in staat achtte hierop toe te zien. Aanvullende maatregelen heeft de gemeente echter (zoals verwacht) niet getroffen. En jawel hoor, op de dag van de opening van de campings in het noord- en zuidgebied van de Groene Ster werd massaal het kampeerverbod in bosschages door festivalgangers genegeerd. Er werd niet gehandhaafd. De openbare orde zou anders in het geding komen, aldus luidde de verklaring van de gemeente. GSD had hiervoor al nadrukkelijk gewaarschuwd tijdens het kort geding tegen Psy-Fi 2018 (zie eerder genoemde rechtsoverweging). GSD heeft enkele dagen vóór aanvang van het festival het sectorhoofd Handhaving & Evenementen nog gewaarschuwd dat overtreding van het kampeerverbod gaande was. Het heeft allemaal niet mogen baten.

Dit is slechts een voorbeeld van hoe in het algemeen kaders, normen, voorwaarden, verplichtingen en andere afspraken, die op papier in vergunningen, beleid en gerechtelijke uitspraken zijn beschreven: óf in de praktijk niet uitvoerbaar blijken; óf niet worden gehandhaafd; óf domweg aan de laars worden gelapt door de festivals (vergunninghouder) – met veelal medeweten en/of instemming van de gemeente (vergunningverlener). Hierbij valt op dat op uitvoerend niveau gemeente en festivals nogal eens bij elkaar op schoot zitten. Dit gebrek aan onderlinge distantie  – vooral van de zijde van de gemeente – doet afbreuk aan het vermogen kordaat en professioneel op te treden. Er wordt teveel geritseld onder elkaar. Er viel bij omwonenden en de reguliere gebruikers van de Groene Ster grote eensgezindheid te bespeuren, maar vooral ook boosheid en frustratie over de ervaringen van de afgelopen vier jaar. Van enig vertrouwen in toezeggingen en vergezichten van (ingehuurde) woordvoerders van de gemeente en de wethouder in het bijzonder, was dan ook nauwelijks sprake.

Het werd duidelijk dat vrijwel alle toehoorders de voorgenomen herziening op het bestemmingsplan “totaal niet zien zitten”. Het feit dat voor het mogen houden van een festival nu (nog) afgeweken moet worden van het geldend bestemmingsplan betekent ieder jaar weer dat normen en kaders kritisch worden bekeken (bijvoorbeeld door onze Stichting), en kunnen worden aangevochten. Als festivals in een nieuw bestemmingsplan zonder meer toegestaan worden vervalt die kritische toetsing vooraf en zal, omdat in het nieuwe plan vooral veel doorverwezen wordt naar beleidsnotities, de rechtsbescherming van het gebied voor omwonenden en recreanten de komende 10 jaar volledig op slot zitten. En dit enkel ten voordele van de festivalorganisaties!

Nasmaak van deze avond: bij het hele gedoe rond een nieuw bestemmingsplan lijkt het niet te gaan om het creëren van meer helder- of duidelijkheid, maar eerder het leggen van een waar rookgordijn…

Deze week is het College van Burgemeester en Wethouders van de gemeente Leeuwarden gestart met de voorbereidingen voor een herziening van het huidige bestemmingsplan van de Groene Ster. Het bestuur van deze gemeente heeft al meerdere keren openlijk geuit het natuur- en recreatiepark de Groene Ster te beschouwen als ‘het festivalterrein’ voor Leeuwarden en omstreken. Na het echec van de vele verloren rechtszaken rond dit dossier, wil het College de inzet van de Groene Ster als festivalterrein voor meerdaagse muziekfestivals tijdens de zomermaanden beter verankeren door het huidige “conserverende bestemmingsplan” open te breken en deze drastisch te herzien. Daarvoor heeft ze onder meer de gemeenteraad nodig voor de uiteindelijke besluitvorming (deze wordt verwacht in januari 2019).

De raad is deze week geïnformeerd omtrent bovenstaand voornemen met de aanbieding van een “Plan van Aanpak”, over hoe de herziening van het bestemmingsplan moet worden vormgegeven. De documenten die de raad zijn toegestuurd kunt u hier vinden.

Zowel binnen het bestuur van GSD als extern vindt de komende tijd intensief overleg plaats en worden adviezen ingewonnen in het veld. Op korte termijn zult u door ons hierover nader worden geïnformeerd.

Mocht u reeds vragen of zorgen hebben over de voorgenomen herziening van het bestemmingsplan, schroomt u dan niet contact met ons op te nemen via info@groenesterduurzaam.nl